Muli Uli, Marianne in Malawi

Muli Uli (hoe gaat het)?
Wat ben ik dankbaar dat Tim me in de lange busreis (8 uren) van Lilongwe naar Lusangazi, de missiepost, me enig Tumbuka heeft geleerd. Tijdens de uren durende kerkdienst op zondagmorgen (we zitten vlak voor Pasen) voel ik richting einde dienst al aankomen dat ik verwelkomd ga worden.
In gedachten prevel ik mijn zinnetjes. En ja hoor, ten overstaan van 400 á 500 mensen word ik verzocht te gaan staan. In Tumbuka stel ik me voor, betuig ik mijn dank en vraag ik de mensen hoe ze het maken. Luid geklap en breed lachende mensen tot gevolg hebbend. Hun antwoord : Yewooh! (goed).
Dankbaar was ik ook toen Tim halverwege zijn vrijwilligerswerk me uitnodigde hem te komen vergezellen op zijn reis. Geen moment heb ik hoeven nadenken. Wel heb ik me gerealiseerd hoe bevoorrecht ik ben, hoe rijk “het Westen” is.
Hoe anders is dat in Malawi, één van de armste landen ter wereld, en de verdere Zuidoost-hoek van Zuid-Afrika. In Malawi is de grootste coupure 1000 kwatcha (2 euro). Hiermee betalen is lastig omdat men vaak geen wisselgeld heeft.
Allervriendelijkst word ik ontvangen op de luchthaven van Lilongwe waar ze met een soort thermometer de Ebola-check doen.
Die vriendelijkheid blijf ik ontmoeten gedurende mijn reis.
Tim staat me, gehuld in een tuniek met Jezus-opdruk, op te wachten. In een flits besef ik hoe hij zich aan past in deze samenleving, en ben trots.
Mijn eerste indrukken onderweg naar de lodge zijn de prachtig mooie mensen. Vooral de vrouwen in hun kleurrijke rokken soms met een kind op de rug, gewikkeld in een evenzo kleurrijke doek. Hoe simpel kan het zijn. Maar ook de verwaarloosde panden, de matige infrastructuur, en het afval overal. Het is “normaal” om vanuit de bus je afval door het raam naar buiten te gooien.
Aangekomen bij de lodge (de meest luxe op papier) moet ik wel even slikken. Niet bepaald schoon … Het gaas voor de ramen is deels vergaan zodat de door mij zo gevreesde muskito’s vrij spel hebben. Maar er is een douche … en water, althans op dat moment. Als ik me ‘s avonds in bed manoeuvreer, wat nog een heel gedoe is met een klamboe, ook omdat we eerst gaten moeten plakken met Leukoplast, valt de elektriciteit uit. Ook de kraan is ermee gestopt maar dat weet ik dan nog niet. Ik lig met een glimlach in mijn bed want ik ben in Malawi met Tim naast me.
De daarop volgende dagen leer ik Lusangazi kennen, gaan we naar Mzuzu, naar Lake Malawi en ervaar ik het trage leven in een plattelandsgemeenschap. De hele dag, die al om 5 uur begint, is gevuld met vuur maken, water halen, eten koken, wassen, gewassen verbouwen. Voor het dagelijks “bad” is er een plastic bak met warm water en een blokje zeep op een platte steen op de lemen vloer. Een gaatje in de muur zorgt voor de afvoer van het water. Een houten plank dient als deur. Er zijn geen haakjes. Slap van de lach waren de mensen toen ik vertelde dat ik mijn eigen zeepbakje als “gietertje” gebruikte. Dat doe je met de hand!
Net als eten.
Het eten. De Voedselzandloper is hier nog niet doorgedrongen. Zoals zoveel niet. Het lijkt alsof de tijd 100 jaar terug is. En ook weer niet, gezien de pin-mogelijkheid en de toch wel aanwezige mobieltjes. Dat eten bestaat veelal uit “wit”. Witte rijst ’s ochtends (soms cassave of zoete aardappel) en thee met veel suiker. Lunch en diner bestaan vooral uit Sima (homp maismeel) geserveerd met een paar bruine bonen en pompoenbladeren. Soms wat kleine visjes, termieten, ei of kip. Ik zie de mensen opvallend weinig drinken. Geen koffie (is er gewoon niet) en geen thee-momentjes.
Rond 18 uur wordt het donker. Diner rond 19 uur. Voor ons bij kaarslicht of bij lamplicht van een zonnecel. Nog wat praten en dan slapen; met volle buik naar bed.
‘s Avonds drinken, laat je wel, want zonder elektriciteit en stromend water je weg vinden naar ofwel het maisveld ofwel het schuurtje met het gat in de grond, afgedekt door een plank met stok, is geen pretje. Stank en vliegen.
Met het gastgezin reizen we naar de beide ouderparen. Een nog kleinere plattelandsgemeenschap. Tim en ik zijn bezienswaardigheden. Het hele dorp loopt uit. Soms schrikt een kindje van ons en moet het huilen. De mensen zijn nieuwsgierig en stellen vragen over ons leven. Het is lastig uitleggen als je referentiekader zo anders is. Ze vonden het hilarisch dat onze burgemeester geld krijgt. Hun Village Head is een wijze oude man, een ere-benoeming. Deze gemeenschappen zijn echte stammen, tribes. Veel rituelen. De begroeting met steeds meer toelopende gasten, volgens een bepaald patroon, duurt uren waarbij we ongeveer alleen “hoe is het” en “dank u” uitwisselen. En daarmee kom ik op het begrip tijd … “We gaan zo weg”: klaar zittend met mijn tas zat ik 2 uren later nog te wachten op enige vorm van beweging. Een bus vertrekt pas als-ie vol is. Ook als je voor de laatste 6 passagiers nog 2 uren moet wachten. Chagrijnige mensen heb ik niet gezien. Vrolijkheid, zang en dans wel en veel! Ook in de kerk. Vanwege Pasen wel iets ingetogener dan gebruikelijk. De diensten en processies waren overigens erg lang, soms wel 6 uur.
Na het afscheid van de families zijn Tim en ik meer “toeristen” geworden. Via Zambia Livingstone en Vic-Falls Zimbabwe hebben we de indrukwekkende watervallen aanschouwd. Daarna met de nachtbus (4 uren oponthoud bij de grens in verband met veel toestroom vanuit de regio naar Z-A) naar Johannesburg.
De sfeer daar was in contrast met voornoemde landen. Niet op de hoogte van de onlusten schrok ik van de grimmigheid. Ook de voortdurende waarschuwingen van blanke Afrikaners waren niet bemoedigend. Dit maakte het afscheid van Tim lastig. Gelukkig kreeg ik in het vliegtuig wel weer een wat genuanceerder beeld aangereikt. Bovendien appt Tim veel met ons en kan hij in zijn blog, zijn visie geven. Ik ben nieuwsgierig!
De meeste tekst is gegaan over Malawi. Deel te mogen uitmaken van een gezin in een ver land (met Tim) heeft op mij een onuitwisbare indruk achter gelaten. En veel wat wij “normaal” vinden, in een ander perspectief gezet.
Tawonga (Dank)